Ostatni artykuł Karola Wilczyńskiego w serii o dezinformacji wokół wojny w Strefie Gazy. Tym razem autor podpowiada, jak zadbać o własny dobrostan cyfrowy w czasie nadmiaru medialnych newsów.

Znaleźliśmy się, chcąc nie chcąc, w centrum jednego z najbardziej krwawych konfliktów naszego stulecia. Jak tu nie zwariować? Jak rozpoznać, że jesteśmy manipulowani? Zapomnijmy o dość prostolinijnych plakatach z II wojny światowej – większość dzisiejszych działań propagandowych jest trudna do rozpoznania, ukryta, a często wręcz rozpowszechniana bez intencji czy pełnej świadomości. Poniżej znajdziesz dziewięć prostych zasad, które pomagają rozpoznać propagandę.

Od ataku 7 października 2023 roku w internecie rozpowszechnianych jest wiele materiałów propagandowych. Obie strony - Hamas i rząd Izraela - walczą nie tylko za pomocą broni, ale także poprzez szeroko zakrojone działania dezinformacyjne. Jakie są cele tych działań? Co chcą osiągnąć obie strony?

Dezinformacja to precyzyjne narzędzie, mające na celu polaryzację społeczeństwa poprzez zaszczepianie strachu przed innymi i podważanie określonych wartości, demokracji i praw człowieka, a także struktur, które je wspierają. Społeczeństwo obywatelskie od lat aktywnie działa na rzecz przeciwdziałania tym zjawiskom. Zwalczamy mowę nienawiści, pracujemy z grupami narażonymi na dyskryminację, edukujemy społeczeństwo, prowadzimy fact-checking, a nawet badania OSINT. Jednak problemy, przed którymi stoimy, pozostają od lat prawie niezmienne, a społeczna potrzeba działania jedynie rośnie. A my – jako społeczeństwo obywatelskie – w tej walce mierzymy się ciągle z tymi samymi problemami.

Opadł już kurz po burzach politycznych związanych z wyborami, które przetoczyły się przez Polskę i Słowację jesienią 2023 r. To dobry moment, by przeanalizować taktyki dezinformacyjne, które odegrały kluczową rolę w trakcie tych kampanii. A widzieliśmy ich wiele – od atakowania przeciwników nieprawdziwymi zarzutami po przyjmowanie antyukraińskich narracji, a nawet wykorzystywanie sztucznej inteligencji do rozpowszechniania sfabrykowanych treści. Czego może nas to nauczyć? Czy takie strategie będą powielane w innych państwach?

Skutecznym narzędziem w walce z dezinformacją jest tworzenie narracji opartych na wspólnych wartościach, które nas łączą, a nie dzielą. Chcesz dowiedzieć się, jak to zrobić? Dołącz do naszego październikowego szkolenia.

W Polsce najwięcej na temat teorii spiskowych pisali historycy – ten fakt dostarcza dodatkowego argumentu, by uczyć o problemach, jakie powodują teorie spiskowe w dobie rewizji historii w wielu krajach europejskich. Z jakimi najdziwniejszymi teoriami spiskowymi dotyczącymi wojny w Ukrainie spotkaliście się do tej pory?

Facebook jest atrakcyjnym miejscem “spotkań”, jednak zbyt często debata tam jest pozorowana. Zdarza się, że admin grupy tworzy stronę podszywając się pod kogoś znanego. W politycznie i społecznie emocjonujących momentach niewiele osób sprawdza, kto zarządza grupami. Często też administratorzy dają sobie wyłączne prawo dodawania i usuwania treści w grupie, a co za tym idzie – znacząco wpływają na obecne w niej narracje i emocje.

Istnieje kilka prostych działań, które możemy podjąć, chcąc upewnić się, czy nie zabrnęliśmy w myślenie spiskowe. Rozumiejąc, czym się ono charakteryzuje, możemy samodzielnie lub z pomocą znajomego przeanalizować, czy charakteryzuje nas zdrowy sceptycyzm, czy raczej nieuzasadniona podejrzliwość. Tego pierwszego możemy uczyć się, zadając sobie serię pytań. Przyda się również podstawowa wiedza o procesie tworzenia wiarygodnej informacji.

Chcesz, aby Twoja organizacja pozarządowa potrafiła skuteczniej radzić sobie z dezinformacją i jej skutkami? Zgłoś się do Digital Activism Accelerator - rocznego projektu rozwojowego dla organizacji pozarządowych. Na zgłoszenia czekamy do 31.07.2023.

Digital Activism Accelerator to projekt, którego celem jest wzmocnienie zdolności organizacji pozarządowych do radzenia sobie z dezinformacją i jej skutkami. Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje na temat elementów projektu, zasady uczestnictwa i harmonogram rekrutacji.

Dezinformacja i manipulacja to w sieci zjawiska powszechne. Uderzają one w wiele mniejszości – nie tylko seksualnych, ale i rasowych czy wiekowych. W świetle rosnącej liczby motywowanych politycznie ataków na osoby LGBTQI+ niezwykle ważne jest, by stawiać opór szerzeniu fałszywych informacji, bo tylko wtedy osoby te będą mogły znaleźć bezpieczną przestrzeń w szkołach i w swoich społecznościach, korzystać swobodnie z dostępu do operacji korekty płci oraz otrzymywać właściwe wsparcie w zakresie dbania o zdrowie fizyczne i psychiczne.

Świat boryka się z pilną potrzebą zareagowania na zmiany klimatyczne i problemy środowiskowe. Tymczasem internetowe kampanie dezinformacyjne stały się potężnym narzędziem manipulacji – rodzą sceptycyzm, przyczyniają się do rozpowszechniania fałszywych informacji i wypaczają społeczny odbiór całego zagadnienia.

Działasz w organizacji pozarządowej? Chcesz poznać narzędzia i technologie, które pozwolą Ci skutecznie reagować na współczesne wyzwania, w tym na dezinformację? Zapraszamy na spotkanie otwierające projekt Digital Activism Accelerator we współpracy z Google.org! Wydarzenie będzie także okazją do wymiany i nawiązania współpracy w sieci organizacji działających na rzecz ochrony praw człowieka, zdrowia, społeczności zagrożonych wykluczeniem oraz klimatu. Organizatorem spotkania jest TechSoup Europe.

Działasz w organizacji pozarządowej? Chcesz poznać narzędzia i technologie, które pozwolą Ci skutecznie reagować na współczesne wyzwania, w tym na dezinformację? Zapraszamy na spotkanie otwierające projekt Digital Activism Accelerator we współpracy z Google.org! Wydarzenie będzie także okazją do wymiany i nawiązania współpracy w sieci organizacji działających na rzecz ochrony praw człowieka, zdrowia, społeczności zagrożonych wykluczeniem oraz klimatu. Organizatorem spotkania jest TechSoup Europe.

Dezinformacja rozprzestrzenia się na całym świecie w bardzo szybkim tempie. Często jest wykorzystywana jako element przemyślanych strategii, które mają podważyć zasady demokracji i wywołać społeczną polaryzację. Choć mówi się o niej w mediach, większość materiałów na jej temat jest skierowana do fakt-checkerów i dziennikarzy, pozostawiając sporą część społeczeństwa obywatelskiego bez odpowiedniego wsparcia.

Sztuczna inteligencja już dziś zmienia sposób, w jaki żyjemy i pracujemy, a z czasem jej wpływ będzie tylko narastał. Symulacja sztucznej inteligencji w maszynach programowanych tak, by myślały jak ludzie, już teraz pozwala w niektórych branżach zastąpić na stanowisku pracy człowieka. Co jednak oznacza ona dla sfery informacyjnej? Jakich jej niewłaściwych użyć powinniśmy się wystrzegać?

Technik dezinformacyjnych jest wiele, ale większość z nich można przyporządkować do jednej z czterech kategorii: zaprzeczenie, zafałszowanie, zmiana tematu lub zastraszanie.

Oto praktyczny model, który pomoże Ci rozpoznać, przewidzieć i przygotować się do przeciwdziałania dezinformacji.

Informacje mogą pochodzić z rozmaitych źródeł. Najczęściej docieramy do nich przewijając dostępne treści w telefonie czy na ekranie komputera i zatrzymując się, klikając czy udostępniając dalej te z nich, które nas zaciekawią. Warto jednak być świadomym mechanizmów działających w tle…

Jeśli prowadzisz kampanię, czy po prostu publikujesz różne informacje związane z obecną sytuacją na swoich kanałach w mediach społecznościowych, musisz liczyć się z możliwością pojawienia się hejterów. Z trollami można sobie jednak radzić.

Świadomość i wiedza o dezinformacji jest w tej chwili ważniejsza niż kiedykolwiek. Umiejętność krytycznej analizy informacji jest kluczowa i warto ją wzmocnić konkretną wiedzą o tym, co może pomóc rozpoznać i określić różne formy zniekształconych informacji.

Dramatyczne wydarzenia ostatnich dni w Ukrainie pokazują, jak realne przełożenie na rzeczywistość ma propaganda, manipulacja i dezinformacja. Masowo protestujemy, bierzemy udział w zbiórkach, wspieramy przyjaciół i znajomych z Ukrainy, ale też stajemy w kolejkach po paliwo, po tym jak uwierzyliśmy w informację, że może go zabraknąć, a niektórzy zastanawiają się nad kupnem płynu Lugola po (nieprawdziwej) informacji, że w związku zajęciem reaktora w Czarnobylu pojawiło się w Polsce promieniowanie. Koncentrując się przede wszystkim na pomocy naszym sąsiadom, możemy zrobić jeszcze jedną ważną rzecz - nauczyć się rozpoznawać i walczyć z dezinformacją Putina.

Na granicy polsko -białoruskiej od sierpnia 2021 nabrał rozpędu kryzys humanitarny. Alaksander Łukaszenka, który rządzi na Białorusi, zachęcił do przyjazdu tysiące osób z Iraku, Syrii, Afganistanu, Jemenu oraz krajów afrykańskich. Zrobił to za pomocą celowej kampanii mającej na celu dezorganizację Unii Europejskiej. Uchodźcy są zmuszani siłą do przekraczania polskiej granicy, a nieposłuszni są bici. Ludzie na granicy nie mają pożywienia i wody. Wielu, w tym dzieci, umarło. Zapoznamy się z dwiema popularnymi narracjami antyuchodźczymi, poznamy alternatywne narracje, które warto używać w dyskusjach i rozpowszechniać.

Żyjemy w epoce informacji. Nasza zdolność do syntezy i dobrego wykorzystania informacji jest kluczowa dla naszego losu i przyszłego dobrostanu. Nasi eksperci zaprojektowali kursy na tematy, które są istotne, osadzone w danym kontekście i po prostu potrzebne. Od nadawania sensu informacjom w sieci, po zapewnienie sobie lub swojej organizacji bezpieczeństwa cyfrowego i ochrony prywatności.

30 polskich redakcji opublikowało ostatnio wspólny apel w sprawie ograniczenia możliwości pracy dziennikarzy na wschodnich terenach przygranicznych w Polsce, gdzie w związku z przedłużającym się kryzysem migracyjnym wprowadzono stan wyjątkowy.

Szkoły zamknięte z powodu pandemii a Ty korzystasz z możliwości pracy zdalnej? Cóż, prawdopodobnie nigdy wcześniej nie byłaś/byłeś tak obecna/obecny w życiu szkolnym swojego dziecka, nawet jeśli tymczasowo toczy się wyłącznie online.

Zapraszamy młodzież zrzeszoną w organizacjach pozarządowych, grupach nieformalnych, ciałach dialogu oraz aktywistów działających na własną rękę na bezpłatne szkolenie online poświęcone dezinformacji, jej rozpoznawaniu, zapobieganiu i przeciwdziałaniu negatywnym skutkom. Szkolenie jest adresowane do wszystkich chętnych, którzy rozumieją znaczenie dezinformacji w życiu publicznym, chcieliby lepiej poznać metody jej prowadzenia, narzędzia rozpoznawania oraz sposoby radzenia sobie z nią. Zapraszamy osoby aktywnie uczestniczące w życiu publicznym (także na poziomie lokalnym) a więc najbardziej narażone na akcje dezinformacyjne mające podważyć ich wiarygodność i zaufanie opinii publicznej, niezbędne do skutecznego walczenia o dobro publiczne czy interesy reprezentowanych przez siebie grup.

W listopadzie młodzi ludzie, w tym młodzieżowi radni, członkowie samorządów szkolnych, młodzi liderzy społeczni, aktywiści i działacze organizacji pozarządowych będą mogli wziąć udział w webinariach, podczas których uporządkują i pogłębią wiedzę w obszarze tematycznym jakim jest „dezinformacja”. Webinaria prowadzone przez Annę Skocz przybliżą sposoby przeciwdziałania dezinformacji i odpowiedzialnego korzystania z mediów.

2 grudnia dziennikarze mediów tradycyjnych i obywatelskich, a także przedstawiciele organizacji pozarządowych będą mogli wziąć udział w webinarium, na którym poznają techniki dezinformacyjne stosowane wobec organizacji pozarządowych aktywnie uczestniczących w życiu publicznym oraz sposoby przeciwdziałania negatywnym skutkom tych akcji. Webinarium prowadzone przez Katarzynę Sadło stanowi odpowiedź na rosnącą liczbę działań informacyjnych mających na celu podważenie wiarygodności organizacji pozarządowych w oczach opinii publicznej.

Zapraszamy organizacje pozarządowe na bezpłatne szkolenie online na temat dezinformacji wobec organizacji pozarządowych, jej rozpoznawania, zapobiegania i przeciwdziałania negatywnym skutkom. Szkolenie adresowane jest do wszystkich organizacji, zwłaszcza tych aktywnie uczestniczących w życiu publicznym, czyli tych najbardziej narażonych na działania dezinformacyjne mające na celu podważenie ich wiarygodności i zaufania publicznego, niezbędne do skutecznej walki o dobro publiczne lub interesy reprezentowanych przez nie grup.

7 listopada 2020 roku edukatorzy i edukatorki, nauczyciele, aktywiści edukacyjni, związkowcy, liderzy formalnych i nieformalnych grup oddolnych, pełnoletni uczniowie, rodzice, działacze na rzecz praw człowieka będą mogli wziąć udział w webinarium na temat narracji dezinformujących.

Rusza rekrutacja na bezpłatne warsztaty online z edukacji medialnej

Fact Check Explorer od Google jest szybki i generuje trafne wyniki we wszystkich językach

Odwrotne wyszukiwanie grafiki w 3 krokach

Nowy Fact Check Explorer i przewodnik krok po kroku po Markup Tool

Wskazówki, listy kontrolne, najczęściej zadawane pytania (FAQ), listy lektur i baza danych obalających mity